Tuesday, August 28, 2012

රජෙක් වහලෙකුගේ වහලෙක් බවට පත්කළ ප්‍රේමය



ගස්නිහි මහමුද්( Mahmúd of Ghazni) එවක ඉරානය, ඇෆ්ගනිස්ථානය, පාකිස්ථානය ආදී රටවල පැතිරී තිබුණු ගස්නාවිඩ් අධිරාජ්‍යය(Ghaznavid Empire) පාලනය කළ විශිෂ්ටතම පාලකයා වේ. ඔහු ඉස්ලාමයේ නාමයෙන් ක්‍රි.ව. 997 සිට 1030 දක්වා වූ ඔහුගේ පාලන කාලය තුළ නැගෙනහිර ඉරානය සහ වයඹදිග ඉන්දියාවද යටත් කළේය. ගස්නා(Ghazna) නගරය ධනවත් අගනගරයක් බවට පත්කළ ඔහු සුල්තාන් නාමය භාවිතා කළ පළමු පාලකයාද වේ. ඔහු විසින් කළ යුද්ධ, හින්දු කෝවිල් සහ නගර විනාශ කිරීම්, මහා ධන කොල්ලකෑම්, ප්‍රදේශ බලෙන් ඉස්ලාම්කරණය කිරීම් මෙන්ම ඔහුගේ ප්‍රේමයද එකලෙස ප්‍රසිද්ධය.
සුල්තාන් මහමුද් සහ හමුදාව සරන්ජ් බලකොටුවට පහරදීම

රාජ්‍යයේ අනාගතය වෙනුවෙන් කෞසාරි ජාහන්(Kausari Jahan) නම් කාන්තාවක් හා විවාහ වී මොහොමඩ්(Mohammad) සහ මසූඩ්(Ma'sud) නමින් නිවුන් දරුවන් ලැබුවද ඔහුගේ හදපිරි ප්‍රේමය තිබුණේ තුර්කි ජාතික වහලෙකු වූ මලික් අයාස්(Malik Áyáz) ටය. රජුගේ ප්‍රේමය නිසාම මලික් රාජ්‍ය නිලධාරීවරයකුගේ තනතුරකට උසස්වී හමුදාවේ සේනාධිපති තනතුරක්ද හෙබවීය. රජු තම අවසාන කාලයේ රාජ්‍ය කටයුතු පවා නොසලකා හරිමින් මලික් අයාස් ඇසුරේම ගතකළ බැව් කියැවේ. ගස්නිහි මහමුද් සහ මලික් අයාස් නම් වහලා අතරවූ ප්‍රේමය පසුව ඉස්ලාම් පුරාවෘත්තයක් බවට පත්විය. ආදරයේ බලය නිසාම තම වහලාට වහලෙක් බවට පත්වූ කදිම උදාහරණයක් ලෙස කවීහු මෙම ආදරය වර්ණනා කළහ.
මේ ප්‍රේමය පිළිබඳ වූ සාහිත්‍ය කතා සහ ජනකතා රැසකි.

වඩා බලවතා කවුද?

දිනක් සුල්තාන් මහමුද් තමන්ට වඩා ශ්‍රේෂ්ඨ බලසම්පන්න රජෙක් ගැන දන්නවාදැයි අයාස්ගෙන් ඇසීය. "ඔව්, මම ඔබට වඩා ශ්‍රේෂ්ඨ රජෙක්" අයාස් පිළිතුරු දුන්නේය. රජු එයට කරුණු විමසුවේය."මන්දයත්, ඔබ රජු වුවත් ඔබව පාලනය කරන්නේ ඔබේ හදවතයි, ඔබේ හදවතේ රජු මේ වහලා" යැයි අයාස් පැවසුවේය.

අයාස්ගේ සරලබව
රතු ඇඳුමින් සැරසුණු මහමුද් රජුට
පසුපසින් සිටින්නේ අයාස්ය,
ටෙහෙරාන් කලා කෞතුකාගාරය

දිනක් කෙනෙක් මහමුද්ට දොස් පැවරුවේය.

"අයාස්ගේ එතරම් සුන්දරබවක් නැහැ.පුදුමයි!.සුවඳක් හෝ පැහැයක් නැති රෝසමලක චමත්කාරය නිසා නයිටිංගේල් කුරුල්ලෙකුගේ අනුරාගය ඇතිවනහැටි"
"Áyáz has no (great) beauty. Oh wonder! The rose, which has neither colour nor perfume-The nightingale's passion for it is wonderful.”

කෙනෙක් මෙය මහමුද්ට කීවේය.වේදනාවට පත්වුණු ඔහු එයට පිළිතුරු දුන්නේය.
"මගේ ආදරය ඇත්තේ ඔහුගේ ගතිගුණවලටයි. ඔහුගේ ආරෝහ සම්පත්තියට හා උසට නොවෙයි"
“Oh sir! my love is for his disposition, Not, for his stature, and good height.”

අයාස් සහ විසිරුණු මුතු

දිනක් රජු හා පිරිවර ගමන් කරමින් සිටින විට කඳු කපොල්ලකදී ඔටුවකුගේ පිටින් මුතු ආභරණයක් වැටී බිඳිගියේය. පහළට විසිරුණු මුතු ගෙන ඒමට රජු සංඥා කළේය, තම අශ්වයාද සමඟ වේගයෙන් ඒ පසුපස ගමන්කලේය. අශ්වයින් පිට නැගුණු ඔහුගේ පිරිවර රජු පසුකරගොස් මුතු පසුපස හඹා ගියේය. එහෙත් අයාස් පමණක් රජු ළඟ සිටියේය. එය දුටු මහමුද් ඔබ හමාගොස් ගත්තේ මොනවාදැයි ඇසීය. "කිසිවක් නැහැ, මා ඔබ පසුපස ආවා, ධනය වෙනුවෙන් මගේ සේවය අත්හරින්නේ නැහැ"අයාස් පැවසුවේය.

අයාස් සහ හමායි කුරුල්ලාගේ සෙවනැල්ල

හමායි කුරුල්ලාගේ සෙවනැල්ල වාසනාව ගෙනඑන්නක් ලෙස ප්‍රකටව පැවතුණි. අනෙකුත් තුර්කි ආරක්ෂකයින් මේ කුරුල්ලාගේ සෙවනැල්ල පසුපස දුවද්දී අයාස්, රජුගේ සෙවනැල්ලේ සිටියේය. මෙය රජුගේ මහත් ප්‍රසාදයට හේතුවිය.

අයාස් සහ පිපිඥ්ඥා ගෙඩිය

දිනක් සුල්තාන් සහ අයාස් එක්ව වාඩිවී දිවා ආහාරය ගනිමින් සිටියහ. සුල්තාන් පිපිඥ්ඥා පෙත්තක් අයාස්ට දුන්නේය. අයාස් එය රසකරමින් කෑවේය. එයට පසු ඔහු තවත් පිපිඥ්ඥා පෙත්තක් අයාස්ට දුන් අතර ඔහුද එක් පෙත්තක් ගත්තේය. එහෙත් මහමුද් පිපිඥ්ඥා පෙත්ත හපනවාත් සමඟම අයාස් එය නීරසවූවාක් මෙන් ඉවත දමමින් කෙළ ගැසුවේය. තමන්ව රැවටීමට බොරුවට රසකරමින් කෑවා යැයි කියමින් රජු කේන්තියෙන් අයාස් දෙස බැලුවේය. අයාස් පිළිතුරු දුන්නේය." නැහැ මගේ සුල්තාන්. ඒක මට රසවත්. මට ඔබෙන් බොහෝ අපූරු දේවල් ලැබිලා තිබෙනවා, ඔබේ අතින් එන ඕනෑම දෙයක් මට රසවත්".

කොණ්ඩය කැපූ අයාස්

අයාස් ඉතා කඩවසම් පුද්ගලයකු නොවූ නමුදු කරුණාවන්ත ගතිගුණ, ඔලිව් පැහැ සම,  ආරෝහ පරිණාහයෙන් යුතු වීම, සිත්බඳිනා ඉරියව්, මනා සිහිබුද්ධීයෙන් යුතුවීම ආදි වෙනත් හොඳ ලක්ෂණ ඔහු සතු විය. මෙනිසා ඔහුට සියලු ගෞරව සහිත අමාත්‍ය ධූරයක් රජු විසින් පිරිනැමුවේය.
කොණ්ඩය කපන අයාස්

මහමුද් දේවභක්තියෙන් යුතු දෙවියන්ට බිය පුද්ගලයකු විය. එනිසා නීතියේ මාවතෙන් සහ රාජ ධර්මයෙන් එක් පියවරක් හෝ නොතැබීමට ඔහු අයාස්ට ඇති ආදරය සමඟ සටන් කළේය.කෙසේවෙතත් එක්දිනක මත්පැන් සාදයකදී ඔහු වයින්වලින් හා ආලයෙන් මත්වී අයාස්ගේ කොණ්ඩ කැරලි දෙස බැලුවේය. ඔහුට ඒවා පෙනුණේ ඇම්බ'ග්‍රිස්( තල්මසෙකුගේ බඩවැල්වල සෑදෙන සුවඳ වර්ගයක්)සඳෙන් වැගිරෙන්නාක් මෙනි, හයසින්ත් මැණික්වලින් හිරුගේ මුහුණ ඇඹරී ඇත්තාක් මෙනි,  ලෝහ මුදුවලින් එකිනෙකට යාකළ යුද සන්නාහයක් මෙනි, දම්වැලක පුරුක් මෙනි; සෑම කුඩා මුදුවකම හදවත් දහසක් සහ සෑම අගුලකම ආත්ම සියක්දහසක් ඔහුගේ මනසට පෙනුනේය. ඔහුගේ ආදරය විසින් මෙතෙක් කල් තිබූ ඔහුගේ සංයමය බිඳ දැමුවේය, ආදරවන්තයෙක් මෙන් ඔහු අයාස් ළඟට ගියේය. ඒත් "දෙවියන් විසින් ඔහුගේ නීති කඩකිරීම ඔබට තහනම් කර තිබෙනවා නේද?" යන නීතිය ඔහුගේ මනසට ආවේය."මහමුද්, පාපය සමඟ ආදරය පටලවා නොගන්න, සත්‍යය සමඟ අසත්‍යය පටලවා නොගන්න, ඒ අත්වැරැද්ද නිසා ඔබේ ආදරය ඔබට එරෙහිව සටන්කරාවි, එවිට ඔබ ආදරයේ පාරාදීසයෙන් වැටී පාප ලෝකයේ දුකට පත්වේවි." මේ සිතුවිලි ඔහුගේ මනසට ආවේය. තමන්ව පාලනය කරගැනීමට නොහැකිවේ යැයි බියවූ ඔහු පිහියක්ගෙන අයාස්ගේ කොණ්ඩ කැරලි කපන මෙන් ඉල්ලීමක් කළේය. අයාස් කීකරුව පිහිය ගෙන කොතනින් කැපිය යුතුදැයි ඇසුවේය.  මැදින් කපන්න්නැයි ඉල්ලූවිට අයාස් රජුගේ අණ පිළිපැද මැදින් කැපූ කෙස් රොද දෙකක් රජු ඉදිරියේ තැබුවේය.මේ ඉක්මන් කීකරුකම රජුගේ මහත් ආදරයට හේතුවුණු අතර මහමුද් රන් සහ මැණික් ගෙන අයාස්ට පිරිනැමුවේය. එහෙත් බීමත්කම නිසාම නින්දට වැටුණේය.

පසුදින අළුයම පිබිදුණු රජු සිංහාසනය වෙත යෑමට සැරසුණු විට ඔහු කළ දේ සිහියට නැගුණි. අයාස් කැඳවූ රජු කළ දෙය නිසා මහත් පසු තැවිල්ලට පත්විය. එවිට උන්සුරි(Unsuri) නම් කවියෙක්ගෙන් මෙයට කුමක් හෝ කියන්නැයි කීවිට ඔහු කවියක් කීවේය.

ශෝභන කෙනෙකුගේ කැරලි කැපීම ලජ්ජාවට කරුණක් වුවත්,
උදහස් වී දුකින්  සිටින්නේ ඇයි?
සතුටු වී ප්‍රීතිමත් වීමට වයින් ගෙනඑන්න
සයිප්‍රස් ගස කොටකර කැපුවත් හැඩය වෙනස් වී පෙනෙනවාද?

Though shame it be a fair one's curls to shear,
Why rise in wrath or sit in sorrow here?
Rather rejoice, make merry, call for wine;
When clipped the cypress doth most trim appear.

මහමුද් මින් සතුටු වී ඔහු රන් හා රිදී වස්තු කැඳවා ඒවා මුසුකර කවියාගේ උකුල ඉන් පිරවීය. පසුව ඇමතිවරු කැඳවා ඔහුගේ දුක තුනීකළ කවිය වෙනුවෙන් වයින් පානය කළේය

අයාස් කැඩපත ඉදිරියේ

අයාස්ගේ නිහතමානීබව ගැන කතා රැසකි. ඉන් එක් කතාවක අයාස් රාජකීය උදව් සඳහා නැගිටුණුවිට නිතරම වාගේ රහස් කුටියකට යයි. එහි ඔහු කලින් වහලෙකු ලෙස හැඳි ඇඳුම් පැළඳගෙන "අයාස්, තමන් කවුදැයි කියා අමතක කරන්න එපා" යැයි තමාටම කියා ගනියි.

අයාස් සහ ඔටුන්න
අයාස් රජු ඉදිරියේදී, 1472 දකුණු ඉරානයේදී
 Farid al- Din 'Attar ලියූ Six poems ග්‍රන්ථයෙනි

දිනක් සුල්තාන් මහමුද් තම ඔටුන්න අයාස්ට පිරිනැමුවේය. අනෙක් සියලු අමාත්‍යවරු එයට ඊර්ෂ්‍යාවෙන් සිටියහ. අයාස් කඳුළු සලන්නට පටන්ගත්තේය. මෙතරම් ධන සම්පත්තියක් ඉදිරියේ දුක්වන්නේ ඇයිදැයි කරුණු විමසූවිට, ඔහු මෙසේ කීවේය. " මට රජු එක්ක ඇරෙන්න කිසිවක් සමඟ කිසි දෙයක් කරන්න නැහැ. ඒත් මට ඕනෙ රජු තනියෙන් ඉන්නවා දකින්න. මට ඔටුන්න දීමෙන් ඔහුට ඕනෙ මා රාජ්‍යයේ කටයුතුවලට යොදවලා මගෙන් ඈත්වෙන්න. මෙය වෙන්වීමේ සිතිවිල්ලකින් මගේ හද පාරනවා".

අයාස් සහ මුතු ඇටය
මහමුද් රජු වංශවතුන් සමඟ රාජසභාවේදී

තමන්ගේ අයාස්ට ඇති ලැදියාව ගැන තම ඇමතිවරු සැක උපදවන බව සුල්තාන් දැනගත්තේය. මේවාට ප්‍රායෝගිකව පිළිතුරු සැපයීමට ඔහු ඉටාගත්තේය.අයාස් ඇතුළු සියලු ඇමතිවරු එක්රැස් කළ රජු තමන් සතුව පැවති විශාලතම මුතු ඇටය ගෙන ආවේය. ඔහු එය රවුමට හිඳගෙන සිටි ඇමතිවරු 56 දෙනා අතුරෙන් පළමු ප්‍රධානියාට දී එය කුමක්දැයි ඇසුවේය. ඔහු එය මහමුද් පමණක් සතු ලොව අන් කිසිදු තැනක දක්නට නොලැබෙන විශේෂ මුතු ඇටයක් යැයි කීවේය. රජු එය ගලකින් තලා විනාශකරන්නැයි කීවද මුතු ඇටයේ වටිනාකම නිසා එය තමාට කළ නොහැකිබවට ඇමතිවරයා නිදහසට කරුණු කීවේය.එවිට රජු ඔහුට කාලට් නම් ගෞරව වස්ත්‍රයක් පිරිනැමුවේය. මීළඟ ප්‍රධානියාට මුතු ඇටය දුන්නේය. මේ ක්‍රියාවලිය දිගටම සිදුවුණු අතර කලින් ප්‍රධානියාට ලැබුණු තෑග්ග ගැන සිතා සියලු ඇමතිවරු මුතු ඇටය විනාශ නොකිරීමට නිදහසට කරුණු කියූහ. අන්තිමේදී අයාස්ට වාරය ආවේය. ඔහු දෙවරක් නොසිතාම ගඩොලකින් ගසා මුතු ඇටය විනාශ කළේය.  මහමුද් සතුව පැවති මුතු ඇටය විනාශකිරීමේ 'පාපකාරී' ක්‍රියාව ගැන අනෙක් ඇමතිවරු එකිනෙකාට කතාකරන්නට පටන්ගත්හ. එවිට මහමුද් අයාස් දෙසට හැරී " ඔබට එරෙහිව කියන මේ දේවල්වල්ට ඔබ පිළිතුරු සැපයිය යුතුයි" යැයි කීවේය. අයාස් එවිට ඇමතිවරුන්ට මෙසේ කීවේය.
"ඔබ අතුරින් කිසිකෙනෙක් මුතු ඇටය බින්දේ නැත, ඔබ සියල්ල ඒක ඉහළින් අගය කළා. ඒත් ඔබ උතුමාණන්ගේ අණ කඩකළා.ගරු ඇමතිවරුනි, වඩා වටින්නේ මුතු ඇටයද රජුගේ අණද?  ඔබේ හදවතේ රජුට ආදරයක් තිබුණා නම් ඔබ මේ මුතු ඇටය මෙතරම් අගයන්නේ නැත.රජුගේ අණ මේ සියල්ලටම වඩා වටින්නේය"

මලික් අයාස්ගේ සොහොන
වර්ෂ 1021දී සුල්තාන් අයාස්ව ලාහෝර් නගරයේ පාලකයා බවට පත්කළේය. දිගු කාලයක් වැටලීමෙන් සහ දරුණු යුද්ධයකින් අල්ලාගන්නා ලද ලාහෝර් නගරය ඒවනවිට ගිනිබත්වී ජනශුන්‍ය වී තිබුණි. ලාහෝර් නුවර පළමු මුස්ලිම් පාලකයා ලෙස ඔහු  නැවත ගොඩනගා ජනාකීර්ණ නගරයක් බවට පත්කළේය. ලාහෝර් නුවර වරාය සහ වාසල් දොරටු ගොඩනගා එය සංස්කෘතික සහ අධ්‍යාපනික කේන්ද්‍රයක් බවට එය පත් කළේය.  මලික් අයාස්ගේ සොහොන අදද ලාහෝර් නගරයේ දැකගත හැකිය.

එවිට ඉස්ලාම් දහම එහි ප්‍රධාන ආගම බවට පත්වතිබුණත් කුරාණයේ සමලිංගික හැසිරීමට නිශ්චිත අර්ථදැක්වීමක් හෝ දඬුවමක් පණවා නොතිබිණි. එහෙත් සැදැහැවත් මුස්ලිම්වරුන් එය දෙවියන් අසතුටු කිරීමක් ලෙස එකල විශ්වාස කරන්නට ඇත. එහි ප්‍රතිඵලය වූයේ සමලිංගිකත්වයට පුරාණ මුස්ලිම් ලෝකය තුළ ඉඩ ලැබීමයි. මෙකල අරාබි කවි සාහිත්‍යය පුරාණ පර්සියන්වරු සතුව පැවති සමලිංගිකත්වය පැහැදිලිවම පෙන්වයි. පසුකාලීනව මෙයට එරෙහිව නීතිගෙන එනු ලැබුවේ ශරියා නීතිය මගිනි.